تاریخچه ای در مورد بوجود آمدن NIPT در گذشته امکان بررسی جنین در دوران بارداری و جلوگیری از تولد نوزادان مبتلا به اختلالات کروموزومی وجود نداشت.
در عصر حاضر با ابداع روش های نوین پزشکی و ازمایشگاهی، پزشکان این عرصه شامل متخصصین ژنتیک، زنان و زایمان و پریناتولوژیست ها، همگی توصیه به انجام سونوگرافی و آزمایش خون غربالگری در سه ماهه اول و دوم بارداری و پایش جنین، با روش های ابداع شده دارند. برخلاف همه این پیشرفت ها، این قبیل غربالگری ها قادر به تشخیص صد در صد ناهنجاری های موجود در جنین نیستند.
در نتیجه در صورت مثبت شدن نتایج این آزمایشات (حدود 5 تا %10 کل جمعیت آزمایش شونده)، بررسی ژنتیکی جنین توسط مایع آمنیوتیک در دستور کار قرار می گیرد. مایعی که در طول بارداری جنین را احاطه می کند به نام مایع آمنیوتیک (آمنیون) شناخته می شود، در مواردی که این آزمایشات با ریسک بالا گزارش شوند، بررسی ژنتیکی جنین با جمع اوری سلول های جنینی موجود در مقداری از این مایع امنیوتیک راهکار پیشنهادی است، که اصطلاحا آمنیوسنتز نامیده می شود.
برای انجام آمنیوسنتز، مایع توسط متخصص پریناتولوژیست گرفته می شود و پس از جداسازی سلولهای جنینی موجود در آن و استخراج DNA از انها، و یا کشت سلولی، اختلالات کروموزومی جنین مورد بررسی مولکولی و میکروسکوپی قرار می گیرند.
البته این روش بی خطر نیست و فرآیند گرفتن مایع آمنیون، ممکن است خطراتی را برای مادر و یا جنین ایجاد کند که شامل: سقط جنین (حدود نیم الی یک درصد موارد)، خونریزی، پارگی کیسه آب و عفونت پرده های اطراف جنین می باشد.
ما خوشبختانه امروزه با روش بسیار کم خطری می توان به DNA جنینی دسترسی پیدا کرد و آزمایش سل فری یا NIPT این امر را محقق نموده است. از نقص های دیگر غربالگری های سه ماهه اول و دوم بارداری می توان به وجود موارد زیاد منفی کاذب در این آزمایش ها اشاره کرد، به این معنی که خانم های زیادی که نتیجه آزمایش آنها کم خطر برآورد می شود نیز ممکن است فرزندانی مبتلا به سندرم داون و دیگر اختلالات کروموزومی به دنیا بیاورند.
تست غیر تهاجمی قبل از تولد (NIPT) روشی است که با یک خونگیری ساده از خانم باردار، از هفته دهم بارداری به بعد، برای تعیین خطر تولد جنین با ناهنجاریهای کروموزومی خاص، مانند تریزومی ،21 تریزومی 18 تریزومی 13و همچنین تشخیص جنسیت جنین، به کار می رود. این آزمایش، قطعات کوچک DNAی جنینی را که در خون یک خانم باردار در گردش است، مورد بررسی قرار می دهد. برخلاف اکثر DNA های موجود در هسته سلول، این قطعات در داخل سلول ها یافت نمی شوند، بلکه شناور و آزاد هستند و به همین دلیل DNA جنینی بدون سلول (cffDNA) نامیده می شوند.
این قطعات معمولا حاوی کمتر از 200 بلوک ساختمانی DNA (جفت باز) هستند و زمانی که سلول ها می میرند و محتویات آنها از جمله DNA در جریان خون آزاد می شوند، به وجود می آیند. cffDNA ها از طریق سلول های جفت جنین به گردش خون مادر نشت میکنند و معمولا مشابه DNA ی جنینی هستند. از این رو، تجزیه و تحلیل قطعات cffDNA، این فرصت را برای تشخیص زودهنگام برخی از ناهنجاری های کروموزومی، بدون آسیب رساندن به جنین فراهم می کند.
از مزایای دیگر NIPT می توان به این مورد اشاره کرد که این تست دارای نرخ مثبت کاذب بسیارکمتری نسبت به غربالگری ترکیبی سه ماهه اول و دوم بارداری است. این بدان معناست که تعداد کمتری از بیماران به نمونهبرداری از پرزهای کوریونی یا آمنیوسنتز برای تأیید نتیجه پرخطر نیاز خواهند داشت و این مساله مادران کمتری را در معرض خطر سقط جنین قرار می دهد، زیرا هم نمونه برداری از پرزهای کوریونی و هم آمنیوسنتز با خطر سقط جنین ثانویه به این روش مرتبط هستند.
همانگونه گه گفته شد، در طول بارداری، مقادیر کمی ازcffDNA در جریان خون مادر در گردش است. این میزان در طول بارداری متغیر است اما در اواخر سه ماهه اول و اوایل سه ماهه دوم بارداری به اوج خود می رسد، به همین دلیل بهترین زمان برای انجام ازمایش NIPT بعد از هفته 10 الی 12 بارداری، و پس از انجام سونوگرافی اندازه گیری قطر مایع پشت گردن جنین (سونوگرافی NT) می باشد.
با این وجود NIPT در هر مرحله از بارداری پس از هفته 10 بارداری قابل انجام است، به خصوص اگر سونوگرافی آنومالی در هفته 18 تا ،20 خطر ابتلا به تریزومی ،21 تریزومی 18 یا تریزومی 13 را بالا نشان دهد و نگرانی هایی نیز وجود داشته باشد.
از انجا که NIPT یک آزمایش تشخیصی نیست بلکه نوعی آزمایش غربالگری است، اگر خطر بالا یا آنیوپلوئیدی را برای کروموزوم های ،21 ،13 ،18 X یا Y نشان دهد، این بدان معنی که جنین شما قطعا یکی از این نقص ها را دارد نیست، بلکه برای هر یک از این کروموزوم های آزمایش شده، احتمال نادرست بودن نتیجه وجود دارد که به آن نرخ مثبت کاذب اطلاق می گردد.
از این رو ، با پزشک خود برای ارزیابی ناهنجاریهای کروموزومی احتمالی که ممکن است به تشخیص مشکل کمک کند در مورد سونوگرافی و انجام آزمایش تشخیصی از طریق نمونه برداری از پرزهای کوریونی یا آمنیوسنتز مشورت کنید. و پس از تشخیص قطعی و نهایی، در مورد بارداری خود تصمیم گیری نمایید.
اگر NIPT نتیجه کم خطر یا عدم آنیوپلوئیدی تشخیص داده شده را نشان دهد، به این معنی است که جنین شما بعید است که مشکل کروموزومی مربوط به کروموزومهای ،21 ،13 ،18 X یا Y را داشته باشد. اما از انجا که NIPT همه موارد (%100) ناهنجاریهای کروموزومی را تشخیص نمیدهد.
بنابراین حتی اگر نتایج NIPT اطمینان بخش باشد در صورتی که سونوگرافی جنین شما ناهنجاری های ساختاری یا سایر ویژگی های نگران کننده را نشان دهد، پزشک ممکن است آزمایش های اضافی مانند آمنیوسنتز را برای شما پیشنهاد کند.
در جدول زیر میزان حساسیت و اختصاصیت بررسی اختلالات هر کدام از این کروموزوم ها در ازمایش NIPT امده است. لازم به ذکر است، اخیرا ازمایش حذفهای ریز شامل 11.2 q22 (سندرم دی جورج)، سندرم آنجلمن، سندرم پرادر ویلی و سندرم کری دو چت نیز با برخی از اشکال NIPT در دسترس می باشد.