به دنبال پیشرفت های ایجاد شده در زمینه ART، اهدای تخمک شانس بارداری را در زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان و یا عملکرد بسیار نامطلوب تخمدان ایجاد نموده است. در سیکل های IVF با استفاده از تخمک اهدایی زنان سالم و جوان، تخمک با اسپرم شوهر فرد گیرنده لقاح داده شده و جنین حاصل، به رحم فرد گیرنده منتقل می شود. لازم است هماهنگی زمانی، بین جنین و بافت آندومتر گیرنده و حمایت هورمونی در مراحل اولیه حاملگی صورت گیرد. انتخاب و غربالگری افراد دهنده تخمک حائز اهمیت است.
اندیکاسیون های استفاده از تخمک اهدایی در سیکل IVF شامل نارسایی تخمدان، بیماری های منتقل شونده ژنتیکی، کاهش یا از بین رفتن عملکرد تخمدان، سن بالای باروری، زنان مبتلا به سندرم ترنر و کیفیت ضعیف تخمک ها در سیکل های IVF قبلی است. ارزیابی و غربالگری در زوج های گیرنده تخمک اهدایی، همانند توصیه های ارائه شده در مرحله قبل از IVF معمولی است. در سیکل های اهدای تخمک (جهت هماهنگی تکامل آندومتر با جنین هایی که قرار است منتقل شوند) زنان دریافت کننده تخمک که دارای تخمدان عملکردی هستند، در ابتدا با آگونیست GnRH ( GnRH-a) تحت تنظیم کاهشی قرار می گیرند. سپس هم در زنان دارای تخمدان عملکردی و هم در زنان مبتلا به نارسایی تخمدان، رژیم درمانی متناوب استروژن و پروژسترون برای تحریک سیکل طبیعی و تسریع رشد و بلوغ طبیعی آندومتر به کار می رود.
زمان بندی دقیق روند انتقال جنین به منظور به حداکثر رساندن میزان لانه گزینی موفقیت آمیز، ضروری است. جهت ایجاد هماهنگی بین تکامل جنین و آندومتر، لازم است در روزی که بازگیری تخمک از فرد اهداکننده صورت می گیرد، درمان پروژسترونی در فرد گیرنده تخمک، شروع شود. به عنوان قاعده کلی، جنین های دو روزه در روز سوم تجویز پروژسترون، جنین های سه روزه در روز چهارم تجویز پروژسترون و جنین های پنج روزه در روز ششم تجویز پروژسترون، انتقال داده می شوند.
حمایت از فاز لوتئال در گیرنده جنین ضروری است. فعال شدن جفت در تولید پروژسترون و استروژن دوران حاملگی، از هفته های ۹-۷ حاملگی بر اساس تاریخ آخرین قاعدگی (یعنی ۷-۵ هفته بعد از انتقال جنین) رخ می دهد. دسترسی محدود به افراد مناسب اهداکننده تخمک، بزرگترین مانع در اجرای برنامه اهدای تخمک است. فرد اهداکننده ممکن است یکی از بستگان شناخته شده یا از آشنایان فرد گیرنده باشد، اما در اکثر مواقع، داوطلبانی سالم، جوان و ناشناس هستند.
طبق دستورالعمل انجمن طب تولید مثل آمریکا لازم است سن اهداکنندگان بین ۳۴-۲۱ سال باشد، شرح حال پزشکی و معاینه فیزیکی جامع (جهت کنار گذاشتن افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به بیماری های آمیزشی و یا بیماری های قابل انتقال وراثتی هستند و هم چنین بررسی های قبل از IVF انجام شده باشد. داوطلبان اهدای تخمک لازم است از نظر عفونت های آمیزشی از جمله سیفیلیس، هپاتیت B (آنتی ژن های سطحی و آنتی بادی مرکزی)، هپاتیت C (آنتی بادی) و 1,2-HIV غربالگری شوند. غربالگری شامل تست های کلامیدیا و سوزاک نیز هست و تمام آزمایش ها باید در فاصله ۳۰ روز قبل از بازگیری تخمک انجام شده باشد.
غربالگری اختصاصی ژنتیکی (براساس نژاد و قومیت) در خصوص اهداکنندگانی که در معرض خطر بیماری های ژنتیکی قرار دارند، انجام می گیرد. ارزیابی سلامت روانی فرد توسط متخصص با تجربه، توصیه شده و مدرک کتبی در مورد صلاحیت روانی فرد اهداکننده مورد نیاز است. می توان از تخمک های اهدایی فریز شده نیز استفاده کرد. عوارض بارداری در فرد گیرنده، به دنبال استفاده از جنین حاصل از تخمک اهدایی، افزایش ندارد. هرچند، به دلیل این که اکثر دریافت کنندگان، بیش از ۳۵ سال سن دارند، ممکن است حاملگی های آنها جزو حاملگی های پرخطر در نظر گرفته شود زیرا حاملگی های چند قلو در این موارد شایع بوده و ممکن است عوارض قبل از تولد شامل زایمان پیش از موعد، فشارخون و دیابت حاملگی، پارگی زودرس پرده های جنینی، جفت سر راهی، پره اکلامپسی و … در گیرندگان مسن، دیده شود.
منبع: کتاب رویکردهای بالینی ناباروری در بیولوژی تولید مثل
همچنین بخوانید: