سقط مکرر به حالتی اطلاق می گردد که سه بار و یا بیشتر سقط جنین قبل از هفته چهاردهم بارداری رخ دهد. علل آن نیز می تواند اختلالات کروموزومی والدین، برخی ناهنجاری های رحمی، اختلالات هورمونی، عفونت ها، ترومبوفیلیا و بیماری Sickle cell باشد. اما زمانیکه در فردی مبتلا به سقط مکرر هیچ کدام از علل شناخته شده، مشاهده نگردد به این حالت سقط مکرر ناشناخته ( URM ) می گویند که در نیمی از سقط های مکرر دیده می شود. در این میان آنوپلوئیدی ها، عوامل ایمونولوژیک و اختلالات تولرانس در آندومتر به عنوان عوامل موثر مطرح می باشند در تعریف عدم لانه گزینی مکرر ( RIF ) اگرچه اتفاق نظر کلی وجود ندارد اما هنگامی که سه بار و یا بیشتر انتقال جنین ناموفق صورت گیرد، در شرایطی که مجموعا حداقل چهار جنین با کیفیت خوب انتقال داده شده باشد.
محیط آندومتر نقش حیاتی در موفقیت لانه گزینی جنین بر عهده دارد و در بارداری ها زمانی جنین می تواند به زندگی خود ادامه دهد که در سیستم ایمنی مادر نسبت به جنینی که دارای آنتی ژن های پدری نیز هست تولرانس ایجاد شود. مطالعات متعددی نشان داده اند که در زنان مبتلا به سقط مکرر و عدم لانه گزینی، سلول های ایمنی و بیان سایتوکاین ها دچار عدم تعادل شده است. مطالعات در این زمینه بیشتر بر روی سلول های ایمنی و پروفایل سایتوکاینی در گردش خون زنان مبتلا به سقط مکرر و RIF می باشد. در حالی که مطالعه بر روی این موارد در یافت آندومتر قبل از لانه گزینی کمتر صورت گرفته است.
همانطور که اشاره شد سلول های Th1 پاسخ های التهابی را با ترشح سایتوکاین هایی مانند TNF-α، IL-2 و IFN-γ میانجی گری می کنند، درحلی که سلول های Th2 سایکون های ضد التهابی همانند IL-13, IL-4 و IL-10 ترشح می کنند و سب پاسخ های ضد التهابی می شوند. در چندین مطالعه نشان داده شده است در بیماران دچار URM و RIF پس از تحریک تخمک گذاری میزان سایتوکاین های Th1 به ویژه TNF-α و IFN-γ در گردش خون افزایش می یابد. کشت مشترک سلول های جفتی با لنفوسیت های در زنان دچار سقط مکرر منجر به ترشح پروفایل سایتوکاینی Th1 می شود. نسبت سایتوکاین های التهابی به ضد التهابی در زنان مبتلا به RIF در مقایسه با گروه کنترل بیشتر بوده است.
در بیماران RIF میزان سلول های بیان کننده TNF-α در مقایسه با بیماران URM بیشتر بوده است. بالا بودن میزان TNF-α و 1β – IL در ترشحات آندومتری قبل از انتقال چنین در بیماران مبتلا به RIF با بارداری کلینیکی در آنها همراه بوده است که نشان می دهد که برای شروع لانه گزینی به یک محیط التهابی نیاز می باشد. اگرچه ترشح TNF-α برای پذیرش جنین در اندومتر مورد نیاز است ولی ترشح مستمر آن می تواند مضر باشد. سایتوکاین های التهابی در گردش خون زنان سالم باردار نسبت به زنان سالم غیرباردار بیشتر است اما در زنان مبتلا به سقط مکرر بیشتر از این مقدار گزارش شده است.
در شرایط آزمایشگاهی، 15 – IL که باعث فراخوانی uNK ها می شود توسط IL – 1β مهار می شود و بر همین اساس، انتاگونیست های گیرنده 1-IL قبل از لانه گزینی تعداد جنین های لانه گزینی شده را کاهش می دهند. اگرچه این مطالعات نشان می دهند که یک واکنش التهایی ملایم برای حاملگی نیاز است اما عدم تعادل سایتوکاینی می تواند منجر به سقط گردد. برخی مطالعات دیگر نشان داده اند که در گردش خون زنان دچار سقط URM و RIF سلول های Th17 نسبت به زنان بارور افزایش می یابد. در موش حذف سلول های Treg منجر به ختم حاملگی میشود و چندین مطالعه گزارش کرده اند که میزان این سلول ها در گردش خون و دسیدوای آنها در زنان URM کاهش یافته است. ترشح 10-IL و TGF-β در سلول های Treg و هم چنین توان مهاری آنها در بیماران دچار URM کاهش یافته است. هم چنین نشان داده شده است که لنفوسیت های + Foxp3 ( نه + high ) در زنان دچار URM کاهش می یابد و تزریق ایمونوگلوبولین داخل وریدی ( IVIG ) تعداد سلول های Treg را Foxp3 افزایش می دهد.
رگ زایی دسیدوا از مکانیسم های مهم بلوغ آندومتر و لانه گزینی می باشد . مطالعات نشان داده اند که در بیماران مبتلا به RIF و سقط مکرر میزان سلول های uNK با مارکرهای CDss و CD16 افزایش می یابد ، در حالیکه برخی مطالعات دیگر افزایش سلول های uNK با مارکر CDss و + CD16 را گزارش کرده اند. در بیماران RIF و URM افزایش uNk ها سبب افزایش رگ زایی قبل از لانه گزینی و در نتیجه تماس زودرس جنین با عروق مادری و افزایش استرس اکسیداتیو می گردد. مارکرهای فعالیت uNK ها، 15 – IL و 18 – IL در بلوغ این سلول ها نقش داشته و نشان داده شده است که بین تعداد این سلول ها و میزان این سایتوکاین ها در آندومتر زنان مبتلا به RIF ارتباط مثبتی وجود دارد. گزارشات بالینی نشان می دهد که سلول های NK گردش خون در بیماران مبتلا سقط مکرر و RIF افزایش می یابد. در این بیماران، NK ها در حالت فعال و ویژگی های کشندگی آنها افزایش یافته است.
در بیماران با فعالیت بالای NK ها، میزان موفقیت حاملگی کاهش می یابد. هم چنین مشاهده شده است که تولید سایتوکاین های سلول های NK در این بیماران افزایش یافته است بطوریکه میزان TNF-α افزایش و میزان سلول های مترشحه 10-IL نیز کاهش می یابد. چنین گزارشات و مطالعاتی نشان می دهند که در میان زنان مبتلا به URM و RIF اختلالات ایمونولوژیک مانند افزایش حالت التهابی، افزایش فعالیت سلول های T و NK و اختلال عملکرد سلول های Treg وجود دارد. چنین عدم تعادل هایی در میزان سلول های ایمنی و پروفایل های سایتوکاینی در گردش خون بیماران مشاهده شده است، بنابراین نیاز به مطالعات بیشتری در سطح بافت آندومتر و گروه های مختلف بیماران می باشد.
منبع: کتاب رویکردهای بالینی ناباروری در بیولوژی تولید مثل
همچنین بخوانید: