مدت زمان اجتناب از فعالیت جنسی، یکی از فاکتورهای مرتبط با تغییرات کیفی مایع منی می باشد، به همین دلیل، حداقل و حداکثر زمان اجتناب از فعالیت جنسی، حدود ۲ تا ۷ روز در نظر گرفته شده است. اگر این زمان کمتر باشد حجم مایع منی و غلظت اسپرم کمتر از میزان مورد نظر خواهد بود و زمان بیشتر نیز احتمالا بر حرکت اسپرم ها اثر کاهشی دارد. نمونه گیری باید در محل آزمایشگاه و بدون شرایط استرس را صورت گیرد. در صورت نیاز به نمونه گیری مجدد، تعداد روزهای پرهیز از مقاربت باید ثابت باشد. کیفیت مایع منی به نحوه نمونه گیری فرد بستگی دارد. گاهی فرد در روز مورد نظر به علت استرس و اضطراب موفق به تحویل اسپرم نمی شود.

در این شرایط علاوه بر کمک به فرد برای به دست آوردن آرامش، اگر همسر هنوز عمل نشده باشد می تواند در محیط آرام و خصوصی به نمونه دادن همسر خود کمک کند. در صورت عدم توانایی جمع آوری نمونه در آزمایشگاه، فرد نمونه دهنده می تواند با رعایت شرایط نگهداری ظرف نمونه، نمونه گیری را در منزل با تحویل آن به آزمایشگاه نباید بیش از ۱ ساعت طول بکشد. زمان جمع آوری نمونه تا بررسی نیز نباید بیشتر از ۳ ساعت طول بکشد. گاهی استفاده از داروی ویاگرا ( Sildenafil ) نیز با توجه به عدم تاثیر منفی بر کیفیت اسپرم توصیه می شود. به عنوان گام های آخر در صورت عدم موفقیت، الکترواجاكولاسیون، آسپیراسیون اسپرم از اپیدیدیم ( PESA و یا بیویسی بیضه ( TESE ) انجام می شود.

نمونه مایع منی با حضور همسر، به روش استمناء ( Masturbation ) در داخل ظرف نمونه گیری جمع آوری می شود. ظرف نمونه گیری استریل، دهانه گشاد، شیشه ای یا پلاستیکی، درب دار و عاری از مواد سمی می باشد تا بر روی کیفیت مایع منی، تاثیر منفی نداشته باشد. اطلاعات کامل حجم نمونه، زمان اجتناب از مقاربت و روش جمع آوری نمونه ثبت می شود. مشخصات شخص نمونه دهنده شامل نام و نام خانوادگی همسر و فرد نمونه دهنده، تاریخ تولد، که نمونه، زمان و تاریخ جمع آوری نمونه، روی آن نوشته می شود.

ظرف حاوی نمونه را می توان در دمای بین ۲۰ تا ۳۷ درجه سانتیگراد نگهداری کرد نمونه ها ممکن است حاوی عوامل عفونی خطرناک از جمله ویروس ایدر ( HI۷ )، ویروس هپاتیت، هرپس و غیره باشد، بنابراین رعایت نکات ایمنی و بهداشتی در آزمایشگاه، ضروری است.

ارزیابی مایع منی پس از طی زمان مایع شدگی ( Liquefaction ) که معادل ۳۰ الی ۶۰ دقیقه اول پس از انزال است، صورت می گیرد. مدت زمان بیشتر ممکن است به دلیل تغییرات دما و دهیدارته شدن، بر روی کیفیت اسپرم اثر بگذارد. به طور کلی، ارزیابی مایع منی به دو صورت عمومی و اختصاصی صورت می گیرد. در ارزیابی عمومی، بررسی ماکروسکویی مایع منی و ارزیابی میکروسکوپی پارامتر های اسپرم، انجام می شود. از جمله ارزیابی های اختصاصی می توان به بررسی های بیوشیمیایی مایع منی، تعیین میزان قطعه قطعه شدن DNA اسپرم، رنگ آمیزی های اختصاصی، ۴ MACS ‘ , FACS الکتروفورزیس و SCSA – TUNEY اشاره کرد.